Welk graasmasker bij zandeten
Kan een graasmasker helpen tegen zandinname?
Er is veel te vinden over paarden en zand in de darmen. En je hebt vast wel eens gehoord over zandkoliek. Meer dan eens komt de vraag (zelfs van paardenartsen) of een graasmasker zinvol is bij zandeten en welke je dan moet gebruiken. Echter zit hier een addertje onder het gras. Los van het feit dat zandeten een duidelijk signaal van je paard is die je serieus moet nemen en op zoek moet naar de oorzaak, geeft ook het grazen met een graasmasker een verhoogde kans op het innemen van zand.
Waarom geeft een graasmasker een verhoogde kans op zandinname?
Als een paard zonder graasmasker een plukje gras uit de grond trekt, met wortel en al, zie je vaak herkenbaar gedrag. Ze proberen de wortel van het sprietje af te schudden of slepen ermee over de grond of spugen het plantje weer uit. Dit omdat een paard liever geen zand eet. De reden dat een grassprietje met wortel en al loskomt heeft vaak te maken met minder ideaal weidemanagement. Vaak betreft het een overbegraasde weide met te kort gras.
Na het ‘maaien’ (lees af-eten) sterft een deel van de wortel van de grasplant af. Het deel boven de grond is, qua grootte, vergelijkbaar met het deel onder de grond. En dat maakt dat zandinname bij paarden, met een graasmasker, op een kortere weide vaker voorkomt. Minder beworteling betekent ook makkelijker loskomen met wortel en al. Een kortere wortel heeft ook minder mogelijkheden om bij voeding en water te komen wat de overleving bemoeilijkt en stress in het gras verhoogt. Daarbij is het deel van de plant dat nog over is het deel waar de suikers worden opgeslagen.
In tijden van droogte zie je dat de grasplanten op de bodem verder uit elkaar komen te groeien (oftewel, de rest is ertussenuit gegeten) als een paard met een graasmasker een grasspriet met wortel en al te pakken heeft lukt het afschudden niet zo goed, of helemaal niet en komt het wortel-gedeelte met zand eraan onherroepelijk in zijn mond terecht.
Een andere punt is dat met het graasmasker ook gedronken wordt en dat het graasmasker hierna nat is. Als je paard dan op de droge grond verder gaat zoeken zal er veel zand aan het graasmasker blijven kleven wat ook weer gemakkelijker wordt opgenomen omdat het paard dit niet kan ontwijken. Net zoals bij hooi eten direct vanaf de grond in een zandpaddock het risico op overmatige hoeveelheden zand in de darmen verhoogt is dat in de bovengenoemde situatie ook het geval.
Letterlijk zand eten
‘Zand eten’ is iets anders dan per ongeluk zand binnen krijgen via de voeding. Vaak zie je dat het paard de bovenlaag in de paddock wegschraapt en dan de donkerdere onderlaag letterlijk afschraapt en opeet. Zand eten is altijd een teken dat je paard op zoek is naar iets, maar het niet voldoende in de voeding kan vinden.
Bij een tekort in het lichaam geeft het ’systeem’ een signaal of opdracht om op zoek te gaan om de behoefte aan te vullen. Het paard blijft net zo lang doorzoeken tot probleem: ‘het te kort’ is opgelost. Bij zand eten ligt veelal een gebrek aan mineralen ten grondslag. Mineralen kunnen niet door het lichaam worden opgeslagen en heeft het paard rijkelijk in zijn rantsoen nodig in een goed opneembare vorm.
Daarom is het raadzaam om eens grondig naar het totaal rantsoen te kijken en ga daarbij niet blind af op de dosering vermeld op het voederproduct of een rantsoenberekeningen. En zijn namelijk diverse situaties die ervoor kunnen zorgen dat de behoefte aan mineralen is verhoogd.
Vaak gebruikt het lichaam mineralen om een disbalans in de stofwisseling op te lossen maar dat betekent dat de ‘normale processen’ even moeten wachten als er niet voldoende voorhanden is. Een specifieke subgroep in de mineralen die een paard nodig heeft zijn de elektrolyten deze zorgen ervoor dat het paard vocht kan vasthouden. Deze raakt het paard extra snel kwijt.
Situaties waarin je paard o.a. extra op zoek kan gaan naar extra mineralen:
- Tekorten in de voeding (zowel ruwvoer als bijvoeding)
- Veel transpireren (bijv. door arbeid of warm weer)
- Darmproblemen: Dunne mest en diarree
- Mestwater
- Demografische afkomst, komt van oorsprong uit een kouder gebied
- Granenrijke voeding
- Stofwisselingsproblemen
- Groei
- Stress (zowel chronische stress als kortdurende stressreactie waarbij je paard veel transpireert).
- Maagzweren en behandeling met zuurremmende medicatie.
Andere oorzaken van zand-eten die we niet over het hoofd moeten zien
Naar verwachting zal een tekort de meest verwachte oorzaak zijn van zandeten. Maar er zijn nog enkele oorzaken die te belangrijk zijn om niet te noemen.
- Paarden kunnen bij ongemak in het maag-darmkanaal bij gebrek aan ruwvoer zand gaan eten. Je moet ‘iets’ als je niets hebt. Paarden kunnen niet te lang zonder ruwvoer staan en langer dan 3-4 uur ‘vasten’ verhoogt al de kans op maagzweren.
- Uit verveling kunnen paarden zand gaan eten.
Is een graasmasker dan zinvol bij zand eten?
Ja en nee… Een graasmasker kan het letterlijk happen van grote hoeveelheden grond en zand tegengaan. Maar het lost het uiteindelijke probleem niet op. Daarbij houd je nog altijd de ‘per ongeluk inname’ kans. Het blijft altijd noodzakelijk de oorzaak van het zandeten aan te pakken.
Wat kun je doen om de oorzaak aan te pakken?
De oplossing bestaat uit meerdere interventies, hieronder verder toegelicht.
- Tijdelijk de inname van zand proberen te beperken of te stoppen om koliek te voorkomen.
- Overtollig zand uit de darm verwijderen met een stevige psyllium-kuur.
- Mineralen rijkelijk aanvullen.
- Afhankelijk van de oorzaak: het rantsoen en de gezondheid optimaliseren waardoor de opname van mineralen verbetert en de behoefte normaliseert.
1. Stop de zandinname
Hiervoor kun je een graasmasker inzetten als tijdelijk hulpmiddel. Maar je kunt ook andere alternatieven bedenken waardoor je paard moeilijker of niet bij het zand kan komen. Bedenk wel dat een paard bijv. op stal houden, voor het paard een stressvolle oplossing is.
2. Mest onderzoek en zand verwijderen uit de darm
Het is belangrijk, als je letterlijk hebt gezien dat je paard veel zand heeft gehapt, dat je je paard helpt dit zand weer kwijt te raken. Grote hoeveelheden zand tast de darmwand aan en je kunt van buiten niet goed zien hoeveel zand zich al heeft ophoopt. Als het zand-eten je is opgevallen zal het vast niet de eerste keer zijn dat je paard dit gedrag liet zien.
Het is verstandig om de mest te testen op de aanwezigheid van zand. Dit doe je zo:
- Neem enkele mestballen en los deze op in water, neem hiervoor een doorzichtige plastic zak of een grote plastic handschoen.
- Laat het mest-water mengsel bezinken en lees af als het bezonken is.
- Herhaal dit enkele dagen achter elkaar omdat de zanduitscheiding niet op elk moment evenredig is.
- Is de hoeveelheid zand meer dan een theelepel? Geef dan een psyllium- of zandwegkuur.
- Je kunt ook mest opsturen naar een mest-onderzoekslab maar besef dat dit vaak van één moment is en daardoor maar een momentopname is.
Geef je paard altijd een psyllium-kuur als je zand in de darm vermoedt. Ook al laat de mest niet veel zien, als je het zand-eten hebt gezien is er reden genoeg om de kuur te geven.
Zorg dat je voldoende psyllium geeft tijdens de kuur. Een kuur waarin een enkele maatschepje van enkele grammen wordt aanbevolen is onvoldoende werkzaam. Geef de psyllium in een bulk 50-100 gram per 100kg lichaamsgewicht en geef het in één keer. Bij moeilijke eters is een psylliumkuur in brokvorm aan te raden. Kies bij voorkeur een variant zonder extra toevoegingen. Gaf de mesttest veel zand weer, herhaal dan de kuur de komende periode elke maand. En test regelmatig de mest op de aanwezigheid van zand.
3. Mineralen aanvullen
Om het zand eten te stoppen zal het tekort moeten worden opgeheven. Mineralen zullen de komende periode rijkelijk moeten worden aangevuld. Enkel de aanwezigheid van een liksteen is niet voldoende. Mineralen in vloeibare vorm worden gemakkelijk opgenomen. Afhankelijk van de oorzaak zijn er diverse producten die je kunt inzetten naast je huidige rantsoen. Je kunt bijv. een keuze maken uit een van de onderstaande opties:
- Vloeibare Mineralen van Heltie Horse
- Equi Total Balance (Veendrenk)
- Mineralen buffet van Femke Dolle
- Keltisch zeezout opgelost in water.
- Vloeibaar Silicium van Heltie Horse, soms kan een tekort aan silicium ook tot zand eten leiden.
- Elektrolyten (kies een suikervrije variant, Mineralen van Heltie kunnen ook als suikervrije vorm van elektrolyten worden ingezet.)
- PerNaturam heeft ook enkele mixen met extra mineralen bijv. Orgamin of Equibasal.
Let op! Als je een product aan het drinkwater wilt toevoegen, houd je aan de aanbevolen dosering, ververs regelmatig en zorg dat er ook altijd voldoende schoon drinkwater zonder toevoegingen voor handen is. Zo kan je paard zelf de keuze maken.
4. Rantsoen en gezondheid optimaliseren
Als je te maken hebt gehad met een tekort in de voeding is het goed om te kijken naar wat je in het totaalrantsoen kunt aanpassen om herhaling in de toekomst te voorkomen. Eerder zag je al dat granen in de voeding kunnen zorgen voor een verhoogde mineralen behoefte. Veel suiker en zetmeel is sterk ontregelend daarnaast heeft graan meer eigenschappen die het paard de mineralen kunnen ontnemen. Kies bij voorkeur graanvrije voeding. Voeding laag in suiker en zetmeel, het liefst niet hoger dan 10% suiker en zetmeel samen.
Mineralen in ruwvoer zijn ook belangrijk. Laat daarom je ruwvoer eens wat uitgebreider testen zodat je weet wat je paard overwegend eet.
Hulp en advies
Spelen er meer gezondheidsklachten of weet je niet waar je moet beginnen? Natuurlijk kun je ook hulp inroepen als het om het rantsoen van je paard gaat ter bevordering van de gezondheid. Klik hier voor meer informatie.